كارگردانان سينمای ايران
اردشير ايرانی تهيه كننده و كارگردان
دختر لر
دختر لُر نخستین فیلم ناطق فارسی است. این فیلم در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط عبدالحسین سپنتا در بمبئی هند ساخته شد. این فیلم در بین مردم با نام «جعفر و گلنار» شناخته شد. این فیلم بصورت سیاه و سفید فیلمبرداری شده است
این فیلم در ۳۰ آبان سال ۱۳۱۲ به روی پرده دو سینمای معروف آن زمان تهران (سینما مایاک و سینما سپه) آمد.
شناسنامه فيلم
محصول : استودیو امپریال فیلم
کارگردان : اردشیر ایرانی
تهیه کننده : اردشیر ایرانی
فیلمنامه : عبدالحسین سپنتا
فیلمبردار:رستم ایرانی
بازیگران:
عبدالحسین سپنتا (در نقش جعفر)
روحانگیز سامینژاد نخستین هنرپیشه زن ایرانی (در نقش گلنار)
گلنار، دختر یک تاجر ثروتمند، توسط راهزنان ربوده شده و مجبور به رقاصی در یک قهوهخانه در خوزستان میشود . جعفر در این قهوهخانه با گلنار آشنا میشود. جعفر که مأمور دولت است، به گلنار علاقهمند شده و با کمک هم به شرارتهای راهزنان خاتمه میدهند
قسمتهايی از فيلم دختر لر (۱۳۱۲) اولين فيلم ناطق سينمای ايران
اردشیر ایرانی (زادهٔ ۵ دسامبر ۱۸۸۶، درگذشتهٔ ۱۴ اکتبر ۱۹۶۹) نویسنده، کارگردان، تدوینکننده، هنرپیشه و سینماگر هندی در دوران آغازین سینمای هند بود.او همچنین در سال 1312 کارگردانی و تهیه کنندگی اولین فیلم ناطق ایرانی به نام دختر لر که فیلم نامه آن توسط عبدالحسین سپنتا نوشته شده بود را بر عهده داشت.
شهرت وی در ساخت فیلمهایی به زبانهای هندی، فارسی، انگلیسی، آلمانی، اندونزیایی، اردو و تامیل بود. اردشیر ایرانی کارآفرین موفقی بود که صاحب چندین سینما، بنگاه گرامافون و بنگاه خودروهای سواری بود
دختر لر
این فیلم در ۳۰ آبان سال ۱۳۱۲ به روی پرده دو سینمای معروف آن زمان تهران (سینما مایاک و سینما سپه) آمد.
شناسنامه فيلم
محصول : استودیو امپریال فیلم
کارگردان : اردشیر ایرانی
تهیه کننده : اردشیر ایرانی
فیلمنامه : عبدالحسین سپنتا
فیلمبردار:رستم ایرانی
بازیگران:
عبدالحسین سپنتا (در نقش جعفر)
روحانگیز سامینژاد نخستین هنرپیشه زن ایرانی (در نقش گلنار)
گلنار، دختر یک تاجر ثروتمند، توسط راهزنان ربوده شده و مجبور به رقاصی در یک قهوهخانه در خوزستان میشود . جعفر در این قهوهخانه با گلنار آشنا میشود. جعفر که مأمور دولت است، به گلنار علاقهمند شده و با کمک هم به شرارتهای راهزنان خاتمه میدهند
قسمتهايی از فيلم دختر لر (۱۳۱۲) اولين فيلم ناطق سينمای ايران
در حقيقت كارگردان اولين فيلم ناطق سينمای ايران عبدالحسين سپنتا است
عبدالحسين خان شيرواني يا شيرازي، معروف به سپنتا 1348ش شاعر، نويسنده و روزنامه نگار در نيمهي دوم دهه 1300 ش به قصد تحقيق در هنر و فرهنگ ايران باستان به هند رفت. عبدالحسين سپنتا بعد از تجربيات متعددي كه در زمينه چاپ و نشر كتاب داشت به دليل آشنايي با فرهنگ و علوم ايراني كه از ديدگاه يكي از دوستانش از طريق زبان سينما، بيشتر از نوشته ميتواند موفق باشد، تصميم ميگيرد وارد عالم سينما شود، وي همزمان در هندوستان اقامت داشت
در كتاب تاريخ سينماي ايران نوشته جمال اميد از زبان سپنتا نقل است كه: اردشير ايراني از اصل فكر استقبال كرد ولي او در عين حال يك تاجر بود و ميخواست بداند سرمايهاي را كه صرف ميكند، بازگشت و سودي خواهد داشت؟ من براي اطمينان به يكي دو تن از دوستانم در تهران نامه نوشتم كه اطلاعاتي در رابطه با تعداد سالنها و ميزان بهاي بليط سينما براي من ارسال كنند، اطلاعات رسيده براي اردشير ايراني منطقي بود و در مرحله بعد او مرا به مطالعه يك سلسله كتاب درباره سناريونويسي، كارگرداني و بازيگري واداشت و من سناريو را با نظر فني اردشير ايراني نوشتم و تهيه فيلم را در ماه آوريل سال 1933 فروردين 1312 آغاز كردم. پس از 7 ماه كار مداوم، سرانجام نخستين فيلم ناطق ايراني موجوديت يافت. ايران ديروز و ايران امروز يا دختر لر كه بعدها مردم از آن به عنوان جعفر و گلنار ياد كردند با اين مشخصات به نمايش درآمد:
رژيستور: اردشير ايراني، حكايت و منظره: اردشير ايراني. ضبط صدا: بهرام ايراني، برداشتن فيلم: اي ايراني، رستم ايراني، اشعار و مذاكرات: ع. سپنتا، آرتيستهاي مهم: (روحانگيز: گلنار)، (ع. سپنتا: جعفر)، (هادي شيرازي: قلي خان)، (سهراب پوري: رمضان).35 ميليمتري، سياه و سفيد، صدابرداري سر صحنه به طريق اپتيك، سرعت فيلم 24 كادر در ثانيه، طول فيلم:چهارده هزار فوت، مدت نمايش: دو ساعت و ده دقيقه
سپنتا اگر چه هيچگاه خود را كارگردان دختر لر معرفي نكرد، ولي در مصاحبههايي كه بعدها انجام ميدهد همواره خود را به عنوان سازندهاي فيلم معرفي ميكند. واقعيت اين است كه اگر چه اردشير ايراني تقريبا همهي عناوين را در عنوانبندي به خود نسبت ميدهد، ولي به مراتب خيلي كمتر از آنچه بايست در كار فيلم موثر بود و در مقابل ميتوان نتيجه گرفت كه دختر لر اگر چه تحت عنوان ساختهي اردشير ايراني ارائه شد، اما در واقع دو كارگردان يعني كارگردان فني: اردشير ايراني و كارگردان هنري: سپنتا را داشته است.
زمان و نحوهي نمايش فيلم براي اردشير ايراني مشخص نيست، اما سرانجام به آن نتيجه ميرسد كه سپنتا را به نمايندگي خود انتخاب كند، سپنتا همراه با نامهاي كه صحت امضايش را كنسولگري ايران در بمبئي گواهي ميدهد در اواخر شهريور با شريك اردشير ايراني در كمپاني امپريال راهي ايران ميشود. او در مهر 1312 در حالي كه نسخه از دختر لر را به همراه آورده، وارد بوشهر و سپس تهران ميشود و در هجدم آبان 1312 قراردادي براي نمايش دختر لر منعقد ميكند و از سيام آبان 1312 نمايش فيلم در دو سينماي ماياك و سپه آغاز ميشود. برخلاف انتظار سينماداران كه به نمايش فيلمهاي فرنگي خو كرده بودند، دختر لر با استقبال گرم مردم كوچه و بازار روبرو شد و از لحاظ مدت نمايش و فروش حد نصابي به جا گذاشت كه تا چند سال بعد شكسته نشد. اما اين اقبال تنها از جانب تماشاگران نبود. تحليلگران فيلم و سينما در روزنامههاي وقت نيز دختر لر را ستودند
دختر لر كه براساس داستان عاميانهي جعفر و گلنار شكل گرفت. البته استقبال از دختر لر يك روي سكه است، روي ديگر اين چنين خوشايند نيست كه خود سپنتا ميگويد: در تهيه اين فيلم با نبودن و عدم سابقه فيلمبرداري فارسي زحمات زيادي متحمل شدم، ولي متاسفانه بنويسم كه جرايد هند و اروپا از زحمات من بيشتر قدرداني كردند تا هموطنانم در وطن خودم كه آن فيلم را براي آن تهيه كردم. آشكار و پنهان كينهتوزي و كارشكنيهايي شد و همچنان علتي براي آن نميتوانم پيدا كنم.
در مجموع، دختر لر نه فقط اولين فيلم ناطق فارسي است بلكه در رديف پيشگامان سينماي ناطق نيز قرار دارد، زيرا تنها پنج سال پيش از ساخته شدن آن بود كه نخستين فيلم تمام ناطق سينما چراغهاي نيويورك به نمايش درآمد، از همين روز دختر لر ميتواند منبع قابل توجهي براي پژوهش در زمينه چگونگي و پيدايش و تحول صدا در سينما نيز باشد
مطالب نقل از كتاب تاريخ سينماي ايران جمال اميد و تاريخ سينماي ايران مسعود مهرابي
ويكی پديا
***********************
اردشير ايرانی
درباره من
- صدرالدین تام
- I was born and raised in Iran. After being imprisoned as a political prisoner, I fled Iran, and seek refuge in Sweden in 1984, and started my new life in exile as a movie director.